زوج درمانی و مشاوره زوجین / اهمیت و تعریف انواع زوج درمانی
زوج درمانی چيست و چه جايگاهی دارد؟ اختلافات بین زوجین، امری طبیعی است اما آنچه اهمیت دارد نحوه حل کردن مشکلات و همچنین نحوه مشارکت و سازگاری زوجین در سختی‌های زندگی است. در برخی از موارد زوجین به دلایل مختلف مانند ناتوانی در گفت‌و‌گو همدلانه، عدم ابراز صحیح هیجانات، نداشتن مهارت‌های حل مسئله، قدرت طلبی، اشتباه در معیارهای انتخاب همسر و… نمی‌توانند اختلافات زناشویی خود را به خوبی مدیریت و رفع کنند. در این شرایط بهتر است از مشاوره روانشناسی تخصصی و خدمات زوج درمانی استفاده کنید. چرا که هر چه تنش‌ها و تعارض‌ها عمیق‌تر شود، بازسازی رابطه بر پایه صمیمت و احترام متقابل مشکل‌تر می‌شود. تجربه ازدواج موفق، مستلزم تلاش دو طرف است. مشارکت و همکاری شما و همسرتان در جلسات درمانی در موفقیت درمانی اهمیت بسیاری دارد.
زوج درمانی و کاربرد آن
زوج درمانی، راه چاره‌ایست برای زوج‌هایی که نمی‌توانند تعارض‌ها و کشمکش‌های خود را به شیوه‌ای مصالحت آمیز حل کنند. همچنین برای افرادی که می‌خواهند کیفیت رابطه زناشویی خود را بهبود بخشند نیز کاربرد دارد. مشارکت زوج‌ها برای روشن شدن منشا اختلافات و شفاف شدن موضوع در موفقیت درمانی حائز اهمیت است. در واقع بايد نگاهی واقع بينانه برای درك مشكل داشته باشید نه به قصد پيروز شدن بر طرف مقابل.
اين شاخه از روان‌درمانی رابطه، به زوج‌هايی پيشنهاد می‌شود كه به دلیل عدم شناخت قبل ازدواج و نداشتن انگیزه‌های ازدواج صحیح دچار سردی و عدم‌اعتماد در رابطه شده‌اند.
مشكلات متداولی كه می‌توان از روان درمانی برای حل آن‌ها استفاده كرد به شرح زير می‌باشند:
1- نارضايتی از رابطه جنسی دو طرف
2- ناتوانی در مديريت خشم و روابط با همسر و فرزندان
3- بازسازی رابطه‌ای كه دچار آسيب خيانت شده است
4- عدم تفاهم و درك متقابل از همسر
5- اختلافات خانوادگی و اختلافات با خانواده همسر
6- راهبردهای ارتقای سطح كيفی زندگی مشترك
7- برطرف كردن مشكلاتی مثل دروغگويی، عصبانيت و عدم درك متقابل
اهمیت مشاوره ازدواج در کیفیت رابطه زوجین
ساز و كار مشاوره قبل از ازدواج با مشاوره زوج درمانی تقريبا يكی است ولی در مشاوره قبل از ازدواج محور جلسه روی شناخت زوجين استوار است و در زوج درمانی به شناخت مشكل، بر پايه شناخت زوجين پرداخته می‌شود. بسیاری از مشکلات زوجین، از عدم شناخت کافی یکدیگر نشات می‌گیرند. در واقع تفاوت‌های فرهنگی، شخصیتی، تضاد در باورها، اختلافات سلیقه‌ای و… عواملی هستند که به تدریج در زندگی زناشویی خود را نشان می‌دهند و رابطه زوجین را مخدوش می‌کنند. در جلسات مشاوره ازدواج، با بهره گیری از تست‌های روانشناختی و مصاحبه‌های بالینی، می‌توان میزان موفقیت هر نوع ازدواج را برآورد کرد و به شما کمک می‌شود تا به انتخابی صحیح در ازدواج دست یابید.
چرا روان درمانی رابطه زوجین برای مشکلات زوج ها پیشنهاد می شود؟
در روابط زوجین ممکن است تضادهای دوگانه‌ای وجود داشته باشد؛ چراکه از يك سو به هم علاقه دارند که همین امر سبب نادیده گرفتن مشكلات و اختلافاتشان می‌شود و از سوی ديگر برخی از زوج‌ها معمولا از يك نوع سرسختی برای دفاع از موضع خود برخوردارند؛ كه ايجاد تفاهم پايدار را مشكل می‌كند. زمانی که مشکلات بین خود و همسرتان را نادیده می‌گیرید، در دراز مدت به صورت خشمی انفجاری بروز خواهد کرد. عاملی که می‌تواند به جدایی و طلاق منجر شود. بهترين زمان برای مراجعه به زوج درمانی، در همان آغاز اختلافات است زيرا با پيشرفت اختلافات امكان برگشت به حالت عادی مشكل‌تر می‌شود.
در روان درمانی رابطه زوجین، با آموزش مهارت‌های لازم برای ازدواج، به ایجاد صمیمیت بیشتر زوجین، بهبود رابطه و افزایش همدلی یا درک متقابل میان زوجین کمک می‌شود. در واقع منشا بسیاری از اختلافات به دلیل سو تفاهم‌های بین زوجین ایجاد می‌شود. به تدریج زوج‌ها قادر می‌شوند مشکلاتشان را به راحتی بین خودشان حل کنند. در هر بار جلسه زوج درمانی، زوجين می‌توانند به کمک مشاور، بيشتر یکدیگر را بشناسند. زمانی که مشکلات بیان می‌شوند به دلیل تنظیم شناختی هیجان در افراد، حل مشکلات ساده‌تر می‌شود.
تعداد جلسات درمانی بسته به عمق اختلافات بين زوجين و نیاز آن‌ها متفاوت است. طی جلسات مشاوره روانشناسی و زوج درمانی، درمانگر با آموزش مهارت گفت و گوی موثر زوجین به شما کمک می‌کند تا بتوانید با یکدیگر به خوبی مذاکره کنید، ریشه تعارضات را مشخص کنید و در نهایت راه حل‌هایی برای مشکلات خود بیابید
مزايای زوج درمانی در رفع مشكلات خانوادگی
در جلسات زوج درمانی با به کارگیری روانشناسی ازدواج نقش مرد و زن در بروز و حل مشکلات مشخص و نمایان می‌شود. زوجین با انجام تمرینات محول شده و بازگویی آن‌ها در جلسات متوجه عواملی که مانع از بهبودی رابطه هستند، می‌شوند. بدین ترتیب زوجین با آگاهی نسبت به رفتارها و تصمیماتی که اتخاذ می‌کنند، می‌توانند معضلات زندگی مشترکشان را تبدیل به مسائلی قابل حل بکنند. در نتیجه از تاثیرات منفی مشکلاتشان بر روابط زناشویی و فرزندانشان به طور چشمگیری می‌کاهند.
ساختار جلسات زوج درمانی
ساختار جلسات زوج درمانی به این صورت است که اغلب زن و شوهر هم زمان در اتاق مشاوره حضور پیدا می‌کنند. حداقل زمان برای بررسی و درمان مشکلات زوجین در هر جلسه چیزی بین 60 تا 90 دقیقه است. در نتیجه هزینه جلسات هم نسبت به روان درمانی فردی که اغلب به صورت 45 دقیقهای برگزار می‌شود، بیشتر خواهد بود.
طول جلسات زوج‌درمانی
همان طور که پیش‌تر اشاره شد طول جلسات مشاوره زوج درمانی متناسب با مشکلات زوجین و تلاش‌های آن‌ها برای بهبود رابطه می‌تواند متغیر باشد. همچنین هرچقدر افراد دیرتر برای حل اختلافات خود مراجعه کنند و دچار وضعیت مزمن‌تری باشند، روند درمان کندتر پیش خواهد رفت. برخی از زوجین که مشکلاتشان از فقدان مهارت‌های کافی در زندگی نشات می‌گیرد، ممکن است با دریافت 3 یا 4 جلسه درمان بهبود یابند. اما افرادی که تعارضات عمیق‌تری را تجربه کرده و با آسیب‌هایی نظیر خیانت دست و پنجه نرم می‌کنند، ممکن است به 10 جلسه یا بیشتر روان درمانی نیاز داشته باشند.
ویژگی های یک زوج‌درمانگر خوب
برای آنکه بتوانید یک زوج درمانگر حرفه‌ای را برای بازسازی زندگی مشترک خود انتخاب کنید. توجه کردن به برخی نکات ضروری است که از جمله مهم‌ترین آن‌ها باید به موارد زیر اشاره کرد:
– متخصص مورد نظر باید در رشته روانشناسی بالینی یا روانشناسی خانواده دارای حداقل مدرک کارشناسی ارشد باشد.
– فرد مورد نظر باید در زمینه زوج درمانی آموزش‌های حرفه‌ای دیده باشد. از همین رو بررسی سوابق علمی فردی که به او مراجعه می‌کنید از اهمیت بسزایی برخوردار است.
– یک زوج درمانگر حرفه‌ای نهایت تلاشش را می‌کند تا بی طرف بماند.
– در مورد هیچ کدام از شما قضاوت اخلاقی نمی‌کند و شما را بابت رفتارهایتان مورد سرزنش قرار نمی‌دهد.
– همزمان نمی‌تواند درمان فردی یکی از شما را بر عهده بگیرد.
کمک گرفتن از زوج درمانی قبل از طلاق
تصمیم گیری برای طلاق کار راحتی نیست. خاتمه بخشیدن به یک رابطه جدی نیازمند درنظر گرفتن عوامل گوناگونی است که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به مسائل مالی، وابستگی عاطفی و مشکلات مرتبط با حضانت فرزندان اشاره کرد. از همین رو بسیاری از افراد سعی می‌کنند قبل از اقدام به طلاق برای از نو ساختن زندگی مشترک خود همه تلاششان را به کار ببندند و در نهایت به جدایی به عنوان آخرین گزینه نگاه کنند.
در این شرایط زوج درمانی به شما کمک می‌کند تا ریشه مشکلات خود را به طور کامل بشناسید، روش‌های سالم برای بازسازی و ترمیم رابطه آسیب دیده را یاد بگیرید و در نهایت با دید باز به طلاق نگاه کنید. در حقیقت درمانگر به هردوی شما کمک می‌کند تا دریابید با طلاق گرفتن چه چیزهایی به دست می‌آورید و در مقابل چه چیزهایی را از دست می‌دهید. در نهایت این خود شما هستید که تصمیم می‌گیرید برای ادامه زندگی چه مسیری را انتخاب کنید.
انواع رویکردهای زوج‌درمانی
روانشناسانی که در حیطه زوج درمانی فعالیت دارند، می‌توانند رویکردهای مختلفی را برای درمان روابط آشفته زوجین و مشکلات آن‌ها به کار بگیرند که از جمله رایج‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. زوج درمانی شناختی رفتاری
در زوج درمانی شناختی رفتاری درمانگر ویژگی‌های شخصیتی زن و مرد، نحوه تعامل آن‌ها و تاثیرات محیط میان فردی و فیزیکی زوجین را مورد بررسی قرار می‌دهد. تمرکز این رویکرد به چالش کشیدن سبک‌های تفکر و نحوه عمل زن و شوهر در ارتباط با یکدیگر است. در واقع درمانگر تلاش می‌کند چرخه‌های معیوبی که شامل افکار، اعمال و احساسات ناخوشایند است را بشکند و سبک تعاملی جدیدی را در زوجین پرورش دهد.
2. زوج درمانی با رویکرد روان پویشی
هدف رویکرد روان پویشی این است که به کمک الگوی ارتباطی زوجین، تعارضات حل نشده دوران کودکی آن‌ها را بازسازی کند. در نهایت درمانگر با مورد بحث قرار دادن این تعارض‌ها اجازه می‌دهد که هیجانات سرکوب شده در طرفین به شیوه‌ای سالم ابراز شود و سبک ارتباطی سالم‌تری جای تعاملات آسیب زای قبلی را بگیرد.
3. زوج درمانی رفتاری
در رویکرد رفتاری بیش از هرچیز عوامل محیطی موثر در شکل گیری اختلافات مورد توجه قرار می‌گیرند. درمانگر با کمک به افراد برای تغییر موقعیت‌های مشکل آفرین به آن‌ها کمک می‌کند تا بتوانند واکنش‌های احساسی و رفتاری متفاوتی را پرورش دهند و زندگی خود را بهبود ببخشند.
4. زوج درمانی هیجان مدار
در این روش درمانگر بیش از هر چیز به هیجانات طرفین و نحوه ابراز آن‌ها تاکید می‌کند. در واقع رویکرد هیجان مدار این گونه فرض می‌کند که اساس بسیاری از مشکلات بین فردی ناتوانی در تنظیم مناسب هیجانات است. در نتیجه اگر عواطف انسان مجرای صحیحی برای ابراز پیدا کنند، بسیاری از اختلافات نیز برطرف خواهند شد.